İNDİRİLEN KİRA STOPAJ ORANININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Gelir Vergisi Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca kiralama işlemlerinde stopaj oranı 31.07.2020 – 31.12.2020 tarihleri arası %20’den %10 inmiştir.
İşverenlere %10 vergi avantajı sağlayan bu indirim kiralayanlar açısından bakıldığında aynı şeyi söylemek pek mümkün değildir.
- İŞVEREN AÇISINDAN İNCELERSEK (KİRACI); İşverenler ödenen net kira üzerinden ayrıca %20 kira stopajını Gelir İdaresine ödemektelerdi. Bu oran yıl sonuna kadar %10’a indirildi. Bu durum işletmelere %10 vergi avantajı sağlamış oldu.
Bu indirim “zarar” eden işletmelerde fayda sağlamaktadır. Kar eden işletmelerde her ne kadar muhtasar beyanname ile beyan edilecek tutarda indirim olsa da yapılan indirim kurumlar vergi matrahını artıracaktır.
Örnek vermek gerekirse;
- Örnek 1: Ahmet bey işyerini 10.000,00TL net bedelle X….. LTD şirketine kiraya vermiştir. Ödenen net kiranın önceki stopaj oranına göre yapılacak beyan ve muhasebe kaydı şu şekildedir.(%20)
10.000,00TL Net kiranın brüte ulaşma hesabı / 0,80 = 12.500,00TL’dir.(%20stopaj)
Önceki stopaj oranına göre X ….LTD’nin yapacağı muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.
———————/…/…/……………………………………………………..
770…KİRA BRÜT GİDER HES. 12.500,00TL
360…G.STPJ. 2.500,00TL
329… AHMET BEY (NET KİRA) 10.000,00TL
2020…. Ay Kira Tahakkuku,
———————/…/…/………………………………………………………
Yukarıda ayrıntısı bulunan yevmiye kaydına göre X… LTD şirketi 12.500,00TL aylık gider yazmaktadır.
Kira stopajının 31.07.2020 tarihinden itibaren %10’a indirilmesi sebebi ile işverenin giderlere yansıtacağı tutar ile ödeyeceği stopaj tutarı ile muhasebe kaydı şu şekildedir.
- Örnek 2: Ahmet bey işyerini 10.000,00TL net bedelle X….. LTD şirketine kiraya vermiştir. Ödenen net kiranın yeni stopaj oranına göre yapılacak beyan ve muhasebe kaydı şu şekildedir.(%10 Stopaj)
10.000,00TL Net kiranın brüte ulaşma hesabı / 0,90 = 11.111,11TL brüt kira (%10 stopaj)
Önceki stopaj oranına göre X ….LTD’nin yapacağı muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.
———————/…/…/……………………………………………………..
770…KİRA BRÜT GİDER HES. 11.111,11TL
360…G.STPJ. 1.111,11TL
329… AHMET BEY (NET KİRA) 10.000,00TL
2020…. Ay Kira Tahakkuku,
———————/…/…/………………………………………………………
Örnek 1 ve 2’de görüldü üzere işveren birinci örneğe göre 2.500,00TL stopaj öderken 2’ci örneğe göre 1.111,11TL stopaj ödemektedir. Bu hesaba göre işveren lehine 1.388,89TL vergi avantajı sağlanmaktadır.
- Bu durumda KURUMLAR MATRAHI açısından değerlendirilmesi,
Örnek 1’e göre 10.000,00TL aylık net kiranın %10 indirim yapılmayan aya göre yapılan hesabında, 2020 Yılı Ocak-Temmuz olmak üzere 7 aylık hesaba göre 70.000TL net kira, 17.500,00TL stopaj olmak üzere işverene maliyeti 7 ay için 87.500,00TL’dir. (Stopaj %20)
Örnek 2’ye göre 10.000,00TL aylık net kiranın %10 indirim yapılan aya göre yapılan hesabında, 2020 Yılı Ağustos -Aralık olmak üzere 5 aylık hesaba göre 50.000TL net kira, 5.555,55TL stopaj olmak üzere işverene maliyeti 5 ay için 55.555,55TL’dir. (Stopaj %10)
Yukarıda yapılan örneklemede görüleceği üzere,
2020 tam yılında ödenen 143.055,55TL brüt kiranın giderleştirilmesinde giderleştirilen tutar kadar kurumlar vergi matrahı azalmaktadır. Yukarıdaki örneğe göre kira stopajının indirilmesi nedeniyle işveren lehine 6.944,45TL stopaj vergi farkı sağlarken X….LTD şirketinin kurumlar vergi matrahı da bu tutarda artmaktadır.
NOT: Yukarıda yapılan işlemler Kurumlar vergi mükellefleri için yapılmıştır. Aynı şekilde örnekleme Gelir vergi mükellefleri içinde benzerliktedir.
- KİRALAYAN AÇISINDAN İNCELERSEK (MAL SAHİBİ); Ticari İşletmeler (Kiracılar) ödenen net kira üzerinden ayrıca %20 kira stopajını Gelir İdaresine ödemektelerdi. Bu oran yıl sonuna kadar %10’a indirildi.
Kiralayan tarafından alınan kiralar alındığı yılın Yıllık Gelir Vergi Beyanı ile beyan edilmektedir. Beyan aşamasında alınan kiralar brüt olarak yıllık beyana aktarıldıktan sonra çıkan vergiden kiracılar tarafından ödenen stopaj tutarı indirilir. Yapılan indirim sonrası ödenecek vergi farkı çıkmaktadır.
Kira stopajı her ne kadar 31.07.2020 tarihinde %20’den %10’a indirilmişse de 31 Temmuz 2020’nin bayram tatiline rastlaması sebebi ile kira ödemesinin yapılmamış olduğu düşünülerek Temmuz ayı kira stopaj oranı %20 olarak baz alındığında ilk 7 ay %20 kalan 5 ay %10 olarak yapılan kira stopaj hesabında Ahmet beyin leh ve aleyhine çıkacak vergi fark hesabı şu şekildedir.
Örnek vermek gerekirse;
- Değişmeden önce %20 stopaj oranına göre yapılan hesaplama;
Ahmet bey işyerini 10.000,00TL net bedelle X….. LTD şirketine kiraya vermiştir. Kira stopaj oranında indirim yapılmamış şekliyle yapılan hesaplamada Ahmet bey açısında değerlendirilmesi,
Önceki stopaj oranına göre bir yıllık (10.000.TL x12= 120.000,00TL) Net kiranın bürüt hesabında bürüt kira 150.000,00TL, ödenen stopaj 30.000,00TL’dir. (%20 stopaj)
Ahmet bey 2020 yılı yıllık kira beyanını 2021 Mart ayı sonuna kadar düzenlenecek olup beyan şu şekilde olacaktı;
- 2020 Tam yıl alınan kira tutarına göre;
Vergi matrahı 150.000,00TL
Hesaplanan vergi; 38.370,00TL
İndirilecek vergi 30.000,00TL (X …LTD şirketince ödenen %20 stopaj) Ödenecek vergi 8.370,00TL
- Değişme sonrası %10 stopaj oranına göre yapılan hesaplama;
Ahmet bey işyerini 10.000,00TL net bedelle X….. LTD şirketine kiraya vermiştir. Kira stopaj oranında yapılan indirim sonrası Ahmet bey açısında değerlendirilmesi,
- 10.000,00TL aylık net kiranın %10 indirim yapılmayan aylara göre yapılan hesabında, 2020 Yılı Ocak-Temmuz olmak üzere 7 aylık hesaba göre 70.000TL net kira, 17.500,00TL stopaj olmak üzere işverene maliyeti 7 ay için 87.500,00TL’dir. (Stopaj %20)
- 10.000,00TL aylık net kiranın %10 indirim yapılan aya göre yapılan hesabında, 2020 Yılı Ağustos -Aralık olmak üzere 5 aylık hesaba göre 50.000TL net kira, 5.555,55TL stopaj olmak üzere işverene maliyeti 5 ay için 55.555,55TL’dir. (Stopaj %10)
- Yukarıda yapılan örneklemede görüleceği üzere,
Ahmet bey 2020 yılı yıllık kira beyanını 2021 Mart ayı sonuna kadar düzenlenecek olup beyan şu şekilde olacaktı;
- 2020 Tam yıl alınan kira tutarına göre;
Vergi matrahı 143.055,55TL
Hesaplanan vergi; 35.939,44TL
İndirilecek vergi 23.055,55TL (X …LTD şirketince ödenen %20-10 stopaj) Ödenecek vergi 12.883,89TL
- SONUÇ: Yapılan stopaj indirimi nedeniyle kiralayan ile kiracı açısında değerlendirilmiş olup, buna göre iş veren lehine yapılan indirim kiralayan aleyhine sonuç doğurmaktadır. Buna göre kiralayan daha fazla vergi ödemek zorunda kalacaktır. 06.08.2020
Cemal KARAOĞLU
Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi